دودمان های پارس - نگاهی به تاریخ پارس در روزگار سلوکیان و پارت ها
ddd
THE AGE OF PERSIS DYNASTIES
On the History of the Persis province based on the coins found,during the Seluicids and Parthians kingdom
dfdf
بخش سوم: سال های تاریک
666666666
آنتیوخوس سوم (187 – 222 پ.م) در بازگشت از لشکرکشی بزرگ خود به شرق به سال 205 پ.م از پارس گذشت و گمان می رفت که اکنون سراسر امپراتوری سلوکی از سند تا مقدونیه و دریای مدیترانه در آرامش و فرمان شاه سلوکی شده بود. با این همه اندکی پس از آن سلوکیان درگیر جنگ های سخت در سوریه، مصر، مقدونیه و آسیای کوچک شده سرانجام در نبرد با رومیان نیروهای دریایی آنان در دریای اژه درهم شکست و خود آنتیوخوس در نبرد « ماگنزیا» (Magnesia) با همه نیروهایش که از سراسر امپراتوری گرد آورده بود از رومیان شکست خورده (190 پ.م) دو سال پس از آن (188 پ.م) در پیمان اپامه (Apamea) از اروپا و بخشی از آسیای کوچک در غرب توروس (Taurus) چشم پوشید.
یییییییییی
این شکست ها و غرامت های سنگینی که شاه سلوکی می بایست به رومیان می پرداخت، خزانه سلوکیان را تهی کرده او را واداشت برای فراهم ساختن امکانات در گردآوری سپاه برای نبردی دیگر در سوریه به پرستشگاه های دور دست در شرق چشم دوخته سرانجام هنگامیکه برای تاراج پرستشگاه بل در الیمائیس (خوزستان) می رفت به دست خوزیان کشته شد (187 پ.م). گمان می رود پایداری خوزیان در برابر آنتیوخوس سوم نشان از آن داشت که آنها دست به سازماندهی نیروهای نظامی خود زده بودند تا استقلال خود را از سلوکیان بازیابند. چند سال پس از آن بود که فرمانروایی به نام « هوکناپسس» (Hyknapses) در خوزستان دست به زدن سکه هایی برنزین با الگوبرداری از سکه های سلوکی نمود (162 پ.م)[1].
این شکست ها و غرامت های سنگینی که شاه سلوکی می بایست به رومیان می پرداخت، خزانه سلوکیان را تهی کرده او را واداشت برای فراهم ساختن امکانات در گردآوری سپاه برای نبردی دیگر در سوریه به پرستشگاه های دور دست در شرق چشم دوخته سرانجام هنگامیکه برای تاراج پرستشگاه بل در الیمائیس (خوزستان) می رفت به دست خوزیان کشته شد (187 پ.م). گمان می رود پایداری خوزیان در برابر آنتیوخوس سوم نشان از آن داشت که آنها دست به سازماندهی نیروهای نظامی خود زده بودند تا استقلال خود را از سلوکیان بازیابند. چند سال پس از آن بود که فرمانروایی به نام « هوکناپسس» (Hyknapses) در خوزستان دست به زدن سکه هایی برنزین با الگوبرداری از سکه های سلوکی نمود (162 پ.م)[1].
یییییییییی
احتمال فراوان هست که پارس ها در همین سالها و شاید به پیروی از خوزیان که با آنها پیوندهایی دیرین داشتند، کارهایی برای استقلال از سلوکیان انجام داده و فرترکه ها دست کم بر بخشی از پارس فرمانروایی کرده باشند. این احتمال هست که کشتار سه هزار پارسی به دسـت سئیلس که پولیانوس به آن اشاره نمـوده است[2] در زمان پادشاهی سلوکوس چهـارم فیلوپاتر (175- 187 پ.م) که فرزند آنتیوخوس سوم بود روی داده باشد، چرا که در گزارش پولیانوس از پادشاهی به نام سلوکوس یاد شده و سئیلس به گونه ای از پارس ها خواست در یاری به این پادشاه پیشدستی کنند[3]. اندکی پس از آن بود که اوبروزوس (وهوبرز) فرترکه در انتقام جویی بزرگ خود سه هزار یونانی را در روستاهای پارس گردآورد و کشت[4].
احتمال فراوان هست که پارس ها در همین سالها و شاید به پیروی از خوزیان که با آنها پیوندهایی دیرین داشتند، کارهایی برای استقلال از سلوکیان انجام داده و فرترکه ها دست کم بر بخشی از پارس فرمانروایی کرده باشند. این احتمال هست که کشتار سه هزار پارسی به دسـت سئیلس که پولیانوس به آن اشاره نمـوده است[2] در زمان پادشاهی سلوکوس چهـارم فیلوپاتر (175- 187 پ.م) که فرزند آنتیوخوس سوم بود روی داده باشد، چرا که در گزارش پولیانوس از پادشاهی به نام سلوکوس یاد شده و سئیلس به گونه ای از پارس ها خواست در یاری به این پادشاه پیشدستی کنند[3]. اندکی پس از آن بود که اوبروزوس (وهوبرز) فرترکه در انتقام جویی بزرگ خود سه هزار یونانی را در روستاهای پارس گردآورد و کشت[4].
55555555
به بـــاور من آشـــفتگی های بزرگ در آن سالــها که در مرزهای پادشـــاهی سلوکـیان روی داد، اسـتقلال دولـتی چون « آرتاکسیاس ها» (190- 4 پ.م) در ارمنستان[5] همچنین جدایی پادشاهی های آسیای کوچک چون پونت و کاپادوکیه از سلوکـیان[6] نیروهای آنها را در اداره مرزهای شـرقی و جنوبی خود در ایران ناـتوان ساخت و راه برای آغاز دوباره پیشـروی پارت های ایرانی در فرمان فرهاد یکم (171-176 پ.م) و مهرداد یکم (138/139- 171 پ.م) هموار ساخت. اندکی پس از آن، آنتیوخوس چهارم اپیفان (164- 175 پ.م) برادر سلوکوس چهارم که سودای زنده ساختن امپراتوری سلوکی و چیرگی دوباره بر سرزمین های ایرانی را داشت، برای جلوگیری از پیشروی پارت ها با سپاه خود به ارمنستان و ماد شتافت و سپس کوشید مانند آنتیوخوس سوم، برای به دست آوردن گنجینه ها و جبران هزینه های لشکرکشی خود به پرستشگاه آرتمیس [ آناهیتا؟] در پارس و الیماییس دستبرد بزند. کتاب دوم مکابیان تایید می کند شاه سلوکی که از جدایی پارس از ســلوکیان احساس خطر می کرد کوشید به شهر تخت جمشید [ استخر] یورش برده پرستشگاهی را در آنجا تاراج کند که با پایداری سخت مردم ناچار به عقب نشینی شده[7] و پولیبیوس در یک گزارش نوشت که سرانجام آنتیوخوس چهارم در شهری به نام « تابای» (Tabae) در پارس [ شاید اصفهان کنونی] در گذشت[8].
به بـــاور من آشـــفتگی های بزرگ در آن سالــها که در مرزهای پادشـــاهی سلوکـیان روی داد، اسـتقلال دولـتی چون « آرتاکسیاس ها» (190- 4 پ.م) در ارمنستان[5] همچنین جدایی پادشاهی های آسیای کوچک چون پونت و کاپادوکیه از سلوکـیان[6] نیروهای آنها را در اداره مرزهای شـرقی و جنوبی خود در ایران ناـتوان ساخت و راه برای آغاز دوباره پیشـروی پارت های ایرانی در فرمان فرهاد یکم (171-176 پ.م) و مهرداد یکم (138/139- 171 پ.م) هموار ساخت. اندکی پس از آن، آنتیوخوس چهارم اپیفان (164- 175 پ.م) برادر سلوکوس چهارم که سودای زنده ساختن امپراتوری سلوکی و چیرگی دوباره بر سرزمین های ایرانی را داشت، برای جلوگیری از پیشروی پارت ها با سپاه خود به ارمنستان و ماد شتافت و سپس کوشید مانند آنتیوخوس سوم، برای به دست آوردن گنجینه ها و جبران هزینه های لشکرکشی خود به پرستشگاه آرتمیس [ آناهیتا؟] در پارس و الیماییس دستبرد بزند. کتاب دوم مکابیان تایید می کند شاه سلوکی که از جدایی پارس از ســلوکیان احساس خطر می کرد کوشید به شهر تخت جمشید [ استخر] یورش برده پرستشگاهی را در آنجا تاراج کند که با پایداری سخت مردم ناچار به عقب نشینی شده[7] و پولیبیوس در یک گزارش نوشت که سرانجام آنتیوخوس چهارم در شهری به نام « تابای» (Tabae) در پارس [ شاید اصفهان کنونی] در گذشت[8].
dddddddd
ما در بخش پیشـین تلاش کردیم دسـته ای از سـکه ها را که از آن فرترکه ها بودند بررسـی کرده پایه ای برای الگـوی سکه های فرمانروایان پس از آنها داشته باشیم. شگفت آور اینکه سیمای سراسری سکه های فرترکه ها را که یک روی سکه نیمرخ فرمانروا و پشت سکه نمایش یک آتشگاه یا آتشدانی بود که همان فرمانروا به آتش آن درود می گفت، کم و بیش فرمانروایان پارسی پس از آنها حتی تا پایان شاهنشاهی ساسانیان پیروی کردند. با این همه شوربختانه به خوبی نمی دانیم فرترکه ها چه سالی و با چه رویدادی از میان رفتند و در این باره باید چشم به کاوش های بیشتر باستان شناسی در منطقه پارس داشت. اما احتمال دارد که خاموشی فرترکه ها ریشه در برخی دگرگونی های سیاسی داشت که در ایران آن روز رخ داده بود. چرا که پس از تلاش ناکام آنتیوخوس چهارم در دستیابی به خزانه های پارس و مرگ او در سال 164 پ.م، تیمارخوس نامی از شهر میلتوس (Timarchus Miletus) که دوست آنتیوخوس و پیشتر از سوی او شهربان ماد شده بود دربرابر دمتریوس یکم (150- 162 پ.م) شورید و تلاش کرد تا بر بابل و سلوکیه زوگما دست یابد[9].
ییییییی
ما در بخش پیشـین تلاش کردیم دسـته ای از سـکه ها را که از آن فرترکه ها بودند بررسـی کرده پایه ای برای الگـوی سکه های فرمانروایان پس از آنها داشته باشیم. شگفت آور اینکه سیمای سراسری سکه های فرترکه ها را که یک روی سکه نیمرخ فرمانروا و پشت سکه نمایش یک آتشگاه یا آتشدانی بود که همان فرمانروا به آتش آن درود می گفت، کم و بیش فرمانروایان پارسی پس از آنها حتی تا پایان شاهنشاهی ساسانیان پیروی کردند. با این همه شوربختانه به خوبی نمی دانیم فرترکه ها چه سالی و با چه رویدادی از میان رفتند و در این باره باید چشم به کاوش های بیشتر باستان شناسی در منطقه پارس داشت. اما احتمال دارد که خاموشی فرترکه ها ریشه در برخی دگرگونی های سیاسی داشت که در ایران آن روز رخ داده بود. چرا که پس از تلاش ناکام آنتیوخوس چهارم در دستیابی به خزانه های پارس و مرگ او در سال 164 پ.م، تیمارخوس نامی از شهر میلتوس (Timarchus Miletus) که دوست آنتیوخوس و پیشتر از سوی او شهربان ماد شده بود دربرابر دمتریوس یکم (150- 162 پ.م) شورید و تلاش کرد تا بر بابل و سلوکیه زوگما دست یابد[9].
ییییییی
این نوشتار بخشی از جستار دوم من به نام «سده های تاریک» است که به تاریخ پارس در روزگار سلوکیان و پارت ها پرداخته شده است. بخش دوم 25 صفحه داشته و همه متن کامل آن به همراه همه سرچشمه ها و ارجاعات نزد نویسنده نگهداری شده تا زمانیکه در یک نشریه یا کتاب معتبر به چاپ برسد. سپاسگذارم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر